Η εκπαίδευση στην Προκρούστεια κλίνη του μνημονίου.

Του Γρηγόρη Ι Τζίμα*

Τα τρία τελευταία χρόνια η δημόσια εκπαίδευση δέχεται  ένα ατέλειωτο κυνήγι, ξεκινώντας το 2010 από την πολιτική του Υπουργείου «φωτοτυπίας, συγχωνεύσεων, καταργήσεων» για να καταλήξει σήμερα στο Υπουργείο «καταργήσεων, μετακινήσεων, επερχόμενων απολύσεων».

Έχουν γίνει πλέον «μόδα» στα ΜΜΕ, στις συζητήσεις δημόσιες και ιδιωτικές, οι περισπούδαστες αναλύσεις για το «κατάντημα» της δημόσιας εκπαίδευσης, αλλά και για τους «ανίκανους», «άχρηστους», «επίορκους», «χωρίς αξιολόγηση» εκπαιδευτικούς.

            Πιο λάβροι απ’ όλους οι δημοσιογραφάρες (με απολαβές χιλιάδων εκατοντάδων ευρώ),   των καναλιών εθνικής εμβέλειας και από πίσω τα παπαγαλάκια και οι παρατρεχάμενοι της εξουσίας, που μέχρι πρόσφατα επικροτούσαν,  τις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις για «ψύλλου πήδημα», συνομιλούσαν με τους συνδικαλισταράδες-εργατοπατέρες «της προοδευτικής θολοκουλτούρας», είχαν άποψη ακόμη και για τα σχολικά εγχειρίδια, έριχναν στο «πυρ το εξώτερο» όσους τολμούσαν να έχουν ελληνοκεντρικές απόψεις και θέσεις. Όλοι αυτοί,  νομίζουν πως στρατιές ακαμάτηδων εκπαιδευτικών του δημόσιου σχολείου έχουν κάνει μπλόκο στην πρόοδο και την ανάπτυξη της χώρας.

            Μια ολόκληρη επιστημονική κατηγορία υπαλλήλων (καθημερινά μοχθούντων με ελάχιστες απολαβές και σε δύσκολες πολλές φορές συνθήκες) κατασυκοφαντούνται προς τέρψιν της κοινωνικής αρένας. Ξεχνούν όμως ότι οι εκπαιδευτικοί βρίσκονται

καθημερινά στις αίθουσες περισσότερες ώρες με τους μαθητές τους, παρά οι ίδιοι οι μαθητές με τους γονείς τους. Ξεχνούν επίσης,  όλοι αυτοί οι «Ιαβέρηδες», ότι και οι ίδιοι κάποτε ήταν μαθητές και περνούσαν ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους με τους εκπαιδευτικούς του δημόσιου σχολείου.

            Η ιστορία αγαπητοί μου, ξεκίνησε με  αλήστου μνήμης εύηχες εκφράσεις της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας σε συνάρτηση με το «Λεφτά Υπάρχουν». Έτσι οι έλληνες πολίτες άκουσαν: «Πρώτα ο μαθητής», «Νέο Σχολείο», «η τσάντα θα παραμένει στο σχολείο», «Σχολεία Αριστείας», «Αναμορφωμένα Προγράμματα» και άλλες τέτοιες «παπαρδέλες»!. Αποτέλεσμα όλων αυτών των βαρύγδουπων εκφράσεων και των μεταρρυθμίσεων ήταν:

·         το Σεπτέμβριο του 2011 οι μαθητές να μην έχουν τα σχολικά βιβλία και να γεμίσουμε από εκατομμύρια φωτοτυπίες και χιλιάδες DVD.

·         Να καταργηθούν, να συγχωνευθούν εκατοντάδες σχολικές μονάδες, να κλείσουν ολοήμερα σχολεία.

·         Στα σχολεία αναμορφωμένου προγράμματος να μην υπάρχουν ειδικότητες.

Στη συνέχεια είχαμε τις μεγάλες μειώσεις μισθών, ενώ η πρώην κα Υπουργός και τα φερέφωνά  της ( αρκετά στελέχη της εκπαίδευσης και «μαυρογιαλούροι» του συνδικαλιστικού  χώρου) διαβεβαίωναν ότι οι εκπαιδευτικοί με το ενιαίο μισθολόγιο όχι μόνο δεν θα έχουν μειώσεις στις αποδοχές τους, αλλά θα πάρουν και αυξήσεις! Αλήθεια, για τα παραπάνω γιατί δεν υπήρξαν απεργίες και ξεσηκωμός;

Και δεν έφταναν μόνον αυτά, ήρθαν και οι τεράστιες μειώσεις στις λειτουργικές δαπάνες των σχολικών μονάδων, με αποτέλεσμα να δούμε παγωμένες σχολικές αίθουσες, σχολεία με σοβαρά κτιριακά προβλήματα να μην επισκευάζονται, αναλώσιμα υλικά για την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων να  είναι «είδος πολυτελείας», για να συμπληρωθεί το  παζλ της έννοιας «Νέο Σχολείο», «Πρώτα ο μαθητής»!. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα αγαπητοί μου συνέλληνες για το πως αντιλαμβάνονται και αντιμετωπίζουν την εκπαίδευση οι ιθύνοντες και οι υπεύθυνοι. Και γι’ όλα αυτά, πάλι  καμία αντίδραση.

Σήμερα το κυνήγι μαγισσών στην εκπαίδευση συνεχίζεται με καταργήσεις τμημάτων και σχολών Α.Ε.Ι και Α.Τ.Ε.Ι με αυξήσεις ωραρίου εκπαιδευτικών και  αξιολόγηση με ποσόστωση!  για τη βαθμολογική εξέλιξη και όχι για την καλύτερη παιδαγωγική και διδακτική διαδικασία της σχολικής πράξης. Φαντάζομαι λοιπόν ότι όλες αυτές οι γενναίες μεταρρυθμίσεις  είναι στο δόγμα  «Πρώτα ο μαθητής».

Επιπλέον εμφανίζονται όλοι αυτοί, που μέχρι και χθες λοιδορούσαν και χλεύαζαν τους εκπαιδευτικούς θεσμούς, το δημόσιο σχολείο και τους μάχιμους εκπαιδευτικούς, ως κήνσορες  με σκοπό να διαφυλάξουν το κύρος της δημοκρατίας απειλώντας με   απολύσεις,  ακόμη και για ασήμαντες πράξεις ή παραλείψεις.   

Από τον Ιούνιο έρχονται και οι αναγκαστικές μετακινήσεις εκπαιδευτικών, όσων  θα είναι υπεράριθμοι και χωρίς οργανική θέση στο νομό που υπηρετούν. Έτσι θα αποκτήσει ο κλάδος νέα ειδικότητα με την επωνυμία ΠΕ περιπλανώμενοι.!!!

Η μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευτικών κάνει καλά τη δουλειά της με αξιοπρέπεια, ευσυνειδησία, επιστημονικότητα και ζήλο. Δυστυχώς όμως στη δημόσια κριτική προβάλλεται το «κακό», το «σάπιο» το «μη νόμιμο» που στην πράξη είναι μειοψηφία. Κουβέντα! για τους χιλιάδες εκπαιδευτικούς που καθημερινά με μισθούς πείνας, σε δύσκολες συνθήκες (ορεινά χωριά, μικρά νησιά, εσχατιές της πατρίδας) υπερβάλλουν εαυτόν, κάνοντας το καθήκον τους για τα παιδιά του ελληνικού λαού. Καμία αναφορά για τις εξωδιδακτικές εργασίες που εκτελεί ο εκπαιδευτικός πέρα από το διδακτικό ωράριό του. Αλήθεια αγαπητοί μου: Ποιός προετοιμάζει  τη διδασκαλία της επόμενης ημέρας; Ποιός ετοιμάζει τις εργασίες των μαθητών; Ποιός επιλέγει θέματα για τα διαγωνίσματα; Ποιός τα διορθώνει; Ποιός βάζει βαθμολογίες; Ποιός γράφει τα πρακτικά του σχολείου; Ποιός ασχολείται με τις σχολικές εορτές, τις θεατρικές παραστάσεις, τους σχολικούς αγώνες,  τα καινοτόμα προγράμματα; Ποιός συνοδεύει τους μαθητές στις εκδρομές;

Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι αντίθετοι σε μεταρρυθμίσεις, σε νέες ιδέες, σε αλλαγές δομών, είναι αντίθετοι σε πρακτικές οι οποίες δεν συνάδουν με τον παιδαγωγικό ρόλο της εκπαίδευσης και την πράξη της μαθησιακής διαδικασίας μέσα στη διδασκαλία. Για να βάλουμε δε τα πράγματα στη θέση τους, φυσικά και δεν είμαστε αντίθετοι με την αξιολόγηση, αφού καθημερινά αξιολογούμαστε από τους ίδιους τους μαθητές μας. Βιβλιογραφικά, η βελτίωση της διδασκαλίας και η υποστήριξη της επαγγελματικής εξέλιξης του εκπαιδευτικού δεν εμπίπτουν στις διαδικασίες της θεσμοθετημένης  αξιολόγησης. Αν θέλουμε να το πάμε και λίγο παραπέρα, τότε προτείνουμε στην ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και στα κατά τόπους  στελέχη του,  την προώθηση πολιτικών έρευνας δράσης «σχολικής κουλτούρας»  για ουσιαστική αλλαγή δομής και περιεχομένου μέσα στις σχολικές μονάδες. Ουσιαστική επιμόρφωση σε θέματα καθημερινής πρακτικής και παιδαγωγικής καθοδήγησης της σχολικής πραγματικότητας. Επιπρόσθετα προτείνουμε την εφαρμογή προγραμμάτων κοινωνικής και συναισθηματικής μάθησης (social-emotional learning), καθώς επίσης και το μοντέλο της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας σε όλη την ιεραρχική διοικητική δομή της εκπαίδευσης.

Κάναμε αυτές τις  μικρές αναφορές σε ιδέες, γιατί ορισμένοι αναμασούν συνεχώς την ίδια «καραμέλα», οι εκπαιδευτικοί είναι αρνητικοί, φοβούνται, δεν έχουν θέσεις και προτάσεις, δεν θέλουν αξιολόγηση και άλλα ευτράπελα.

 Φυσικά δεν είμαστε αντίθετοι σε απομακρύνσεις συναδέλφων που καταδικάζονται αμετάκλητα για σοβαρά αδικήματα του ποινικού και πειθαρχικού κώδικα. Αυτά όμως τα αυτονόητα, δεν δύναται να αποτελούν αφορμή ώστε να καταδικάζονται και να απαξιώνονται όλοι οι εκπαιδευτικοί. Εκτός και αν ορισμένοι θεωρούν ότι για την κρίση και το μνημόνιο ευθύνονται οι εκπαιδευτικοί.!!!

Στην Ελλάδα του μνημονίου και των «fast track» μεταρρυθμίσεων, ο εκπαιδευτικός δεν αντιμετωπίζεται ως επιστήμονας παιδαγωγός με πολυσύνθετο έργο που διαμορφώνει κριτικά σκεπτόμενους πολίτες, αλλά ως άβουλος δημόσιος υπάλληλος όμηρος του διοικητικού μηχανισμού και σκυφτός μπροστά στην εξουσία της «αξιολόγησης», της «συμμόρφωσης», της «απόλυσης».

 «Από τι πάσχουμε κυρίως; Θα σας το πω αμέσως: από μία μόνιμο, πλήρη και κακοήθη ασυμφωνία μεταξύ του πνεύματος της εκάστοτε ηγεσίας μας και του «ήθους» που χαρακτηρίζει τον βαθύτερο ψυχικό πολιτισμό του ελληνικού λαού στο σύνολό του! (…) ΄Εχουμε την τάση να παρουσιαζόμαστε διαρκώς διαφορετικοί απ’ ό,τι πραγματικά είμαστε. Και δεν υπάρχει ασφαλέστερος δρόμος προς την αποτυχία, είτε σαν άτομο σταδιοδρομείς είτε σαν σύνολο, από την έλλειψη της γνησιότητας. Το κακό πάει πολύ μακριά. Όλα τα διοικητικά μας συστήματα, οι κοινωνικοί μας θεσμοί, τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, αρχής γενομένης από τους Βαυαρούς, πάρθηκαν με προχειρότατο τρόπο από έξω, και κόπηκαν και ράφτηκαν όπως όπως επάνω σ’ ένα σώμα με άλλες διαστάσεις και άλλους όρους αναπνοής». Οδυσσέας Ελύτης («Ελευθερία», 15 Ιουνίου 1958).

Η διάλυση των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών, η αξιολόγηση τιμωρία, το πειθαρχικό δίκαιο, η υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης θα έχουν δραματικές επιπτώσεις τόσο στην εκπαιδευτική διαδικασία όσο και στο μέλλον του δημόσιου σχολείου.

Ο J . F. Kennenty  σε μια ομιλία του είχε πει: «Καταλαβαίνεις πόσο κυνικός έχει γίνει ένας λαός, μια κοινωνία όταν θεωρεί φυσιολογικό να πληρώνει περισσότερο αυτόν που ασχολείται με τις αποχετεύσεις του, παρά αυτόν που ασχολείται με τα μυαλά των παιδιών του».

Η εκπαίδευση και οι μόρφωση των παιδιών μας είναι δικαίωμα και όχι  μόνον επένδυση.

*Δάσκαλος-ειδικός παιδαγωγός

Δ/ντής του Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. Ιωαννίνων

Διετέλεσε Δ/ντής Α/θμιας Εκπαίδευσης Ιωαννίνων & Σχολικός Σύμβουλος