Μεσοπρόθεσμο και Επόμενη Μέρα…

Αποδέσμευσε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο το ποσό των 3,2 δις. ευρώ που είναι η συμμετοχή του στην πέμπτη δόση του δανείου για την Ελλάδα.

Και μετά απ’αυτή την επιτυχία…μπορεί κανείς να σχολιάσει ότι τελικά τα «κατάφερε» το ΠΑΣΟΚ. Είναι έτσι όμως ή πρόκειται για μια «κάλπικη» επιτυχία που τελικά θα αποδειχθεί καταστροφική για τη χώρα μας; Όλοι γνωρίζουμε ότι η «επιτυχία» αυτή βασίστηκε σε μια σειρά εκβιασμών της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ, στην παραπλάνηση του Ελληνικού λαού με την ψεύτικη απειλή της στάσης πληρωμών μισθών και συντάξεων μέσα στο καλοκαίρι.

Η «εικονική πραγματικότητα»…

Αρκεί κανείς να ρίξει μια ματιά στις προβλέψεις του «Μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2012 – 2015» για να διαπιστώσει ότι αυτό με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί σε αδιέξοδο την Ελλάδα.

Συγκεκριμένα, υπό τον τίτλο «Εξέλιξη χρέους γενικής κυβέρνησης» το Μεσοπρόθεσμο αναγράφει ότι μετά από τα δυσβάσταχτα μέτρα που θα υποστούμε (αύξηση άμεσων και έμμεσων φόρων, περικοπές μισθών, συντάξεων, κοινωνικών δαπανών κ.λ.π.) το χρέος της γενικής κυβέρνησης θα ανέλθει στις 31.12.2015 στα 351,3 δις. ευρώ (ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 139,5 %), έναντι 298,7 δις. ευρώ, που ήταν στις 31.12.2009 (που αντιστοιχούσε στο 127,1 % του ΑΕΠ). Δηλαδή, το 2015 η Ελλάδα θα χρωστάει 52 δις. ευρώ περισσότερα.

Παράλληλα, οι τόκοι εξυπηρέτησης του Ελληνικού χρέους που το 2009 ανέρχονταν στα 12,3 δις. ευρώ, το 2015 προβλέπεται ότι θα ανέλθουν στα 23,4 δις. ευρώ. Δηλαδή οι τόκοι που θα πληρώνει η Ελλάδα το 2015 σχεδόν θα διπλασιαστούν!

Από το ίδιο το κείμενο του νόμου προκύπτει επίσης ότι η δαπάνη για μισθούς και συντάξεις το τρέχον έτος ανέρχεται στα 21,6 δις. ευρώ ενώ τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στα 54,6 δις. ευρώ. Δηλαδή οι μισθοί και οι συντάξεις υπερκαλύπτονται από τα φορολογικά μας έσοδα και όχι από τα δάνεια της τρόικας.

Δικαίως λοιπόν εκπρόσωποι της Νέας Δημοκρατίας χαρακτήρισαν το Μεσοπρόθεσμο «σχέδιο εικονικής πραγματικότητας»! Την άποψη αυτή στηρίζουν πλέον ανοιχτά διεθνή δημοσιεύματα σε εφημερίδες όπως η New York Times και η Wall Street Journal που μιλούν για την σίγουρη αποτυχία του Μεσοπρόθεσμου και την ανάγκη για στροφή σε αναπτυξιακή πολιτική.

Η κυβέρνηση λοιπόν μας τρομοκράτησε με ένα μεγάλο ψέμα ότι αν δεν περάσει το Μεσοπρόθεσμο, δεν θα έχουμε να πληρώσουμε μισθούς και συντάξεις και μας επέβαλε ένα μέλλον που παραδέχεται η ίδια ότι δεν είναι βιώσιμο με βάση τα δικά της νούμερα. Και ας μην ξεχνάμε ότι τα νούμερα αυτά είναι το «αισιόδοξο σενάριο» του να αποδώσουν τα μέτρα, κάτι που με βάση την ύφεση της Ελληνικής οικονομίας, την αυξανόμενη ανεργία και την έλλειψη παραγωγικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας δε στέκει ούτε σαν «εικονική πραγματικότητα».

Το νέο «πακέτο διάσωσης»…

Νέο «πακέτο διάσωσης» σχεδιάζεται, με έντονο παρασκήνιο και μεγάλα αντικρουόμενα, εθνικά, πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Το ύψος του πακέτου προβλέπεται να φτάσει τα 110 δις. ευρώ και θα περιλαμβάνει νέο δάνειο, έσοδα από το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και συμμετοχή ιδιωτών.

Έντονες είναι οι διαπραγματεύσεις για τον τρόπο συμμετοχής των ιδιωτών και τις πιθανές αντιδράσεις των οίκων αξιολόγησης. Γαλλικές και Γερμανικές προτάσεις για τα εθελοντικά σενάρια ανταλλαγής Ελληνικών ομολόγων «δίνουν και παίρνουν». Η λύση που φαίνεται να προκρίνεται (όπως τη μεταδίδουν διεθνή πρακτορεία και τύπος) είναι μία περισσότερο δραστική συμμετοχή των ιδιωτών, με την αποδοχή ότι αυτό θα οδηγήσει πιθανότατα στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας από τους διεθνείς οίκους στην κατηγορία της επιλεκτικής χρεοκοπίας, ενδεχομένως για ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Δηλαδή μάλλον δε θα αποφύγουμε τη χρεοκοπία, με την ελπίδα ότι θα είναι σύντομη!

Αναρωτιέται κανείς αν το νέο πακέτο έχει σα στόχο να βοηθήσει τελικά την Ελλάδα ή τις τράπεζες αλλά και γιατί η Ευρώπη καθυστερεί τόσο πολύ να πάρει ξεκάθαρες αποφάσεις. Την άποψη αυτή στηρίζει ο έγκριτος αρθρογράφος του Bloomberg, κ. Jonathan Weil που σε πρόσφατο άρθρο του χαρακτηρίζει όλες τις προτάσεις “απάτη» (con games). Ο κ. Wiel κάνει έκκληση να παραδεχτούμε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να εξοφλήσει το χρέος της και ζητά να βρεθεί μια λύση στο πρόβλημα, αντί να μετατίθεται η «ημέρα της κρίσης».

Ανοιχτά λοιπόν παραμένουν όλα μέχρι στιγμής για το νέο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας και είναι εμφανές ότι η Ευρώπη δεν έχει πάρει αποφάσεις για το μέγεθος και τον τρόπο της νέας βοήθειας προς τη χώρα μας.

Βοήθεια από το ΕΣΠΑ

Αναγνωρίζοντας ότι η Ελλάδα χρειάζεται βοήθεια για να τονώσει την ανάπτυξη της οικονομίας της ο πρόεδρος του Eurogroup, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ζήτησε την προσωρινή άρση της υποχρέωσης καταβολής από την Ελλάδα της εθνικής συμμετοχής της στα συγχρηματοδοτούμενα κοινοτικά προγράμματα. Η Κομισιόν φέρεται να μελετά τη δημιουργία ειδικής ομάδας εργασίας με αντικείμενο την παροχή τεχνικής βοήθειας στη χώρα μας. Στην όλη προσπάθεια θα επιστρατευθεί και η τεχνογνωσία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Μιλώντας στις Βρυξέλλες με υψηλόβαθμα στελέχη των αρμόδιων Γενικών Διευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και των επιτελείων των αρμόδιων Επιτρόπων, διαπίστωσα ότι η υλοποίηση της θετικής αυτής απόφασης της πολιτικής ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται σε εμβρυακό στάδιο. Η διαδικαστική διεκπεραίωση θα διαρκέσει ένα σεβαστό χρονικό διάστημα. Υψηλόβαθμα στελέχη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων επιβεβαιώνουν τη διάθεση της τράπεζας να βοηθήσει αλλά και αυτή η διαδικασία θέλει το χρόνο της.

Το πρόβλημα με την απορρόφηση του ΕΣΠΑ είναι πολύ μεγαλύτερο από τη δυνατότητα της χώρας να καλύψει την ιδία συμμετοχή. Μεταξύ άλλων, αφορά στην έλλειψη πολιτικού συντονισμού και στο θεσμικό πλαίσιο ωρίμανσης και υλοποίησης των προτεινόμενων έργων. Και ούτε η προτεινόμενη «τεχνική βοήθεια» (δηλαδή ξένοι ειδικοί στις διαχειριστικές αρχές) δε θα το λύσει. Σημειωτέον ότι την τεχνική βοήθεια θα την πληρώσει η χώρα μας και όχι οι Βρυξέλλες. Και κανείς δε συζητά αν θα γίνει αποδεκτή η ολική χρηματοδότηση της Ελλάδας από τους Ευρωπαίους εταίρους μας και αν θα απαιτήσουν το ίδιο κι άλλες χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία για παράδειγμα. Η χρήση του ΕΣΠΑ ως μοχλού ανάπτυξης σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία για τη χώρα μας είναι ένα αυτονόητο βήμα. Θα αποτελούσε όμως νέα παραπλάνηση το να πιστέψει κανείς ότι μπορεί το ΕΣΠΑ να λύσει το συνολικό πρόβλημα ή να αντισταθμίσει από μόνο του την αδιέξοδη πολιτική του Μεσοπρόθεσμου.

Ένα νέο Μνημόνιο

Στο άμεσο μέλλον αναμένεται να καταλήξουν οι «εμπλεκόμενοι» σε μια νέα πρόταση για την Ελλάδα. Η Βουλή των Ελλήνων θα κληθεί να εγκρίνει ένα νέο Μνημόνιο. Το αν η έγκριση απαιτεί αυξημένη πλειοψηφία με 180 βουλευτές είναι θέμα νομικό, ηθικό και πολιτικό.

Διακεκριμένοι καθηγητές όπως οι Κασιμάτης, Μπέης, Γεωργιάδης, Κοντιάδης, Χρυσόγονος και Κατρούγκαλος επισήμαναν την πιθανή αντισυνταγματικότητα του πρώτου μνημονίου.

Σε πολλά ΜΜΕ είδαν το φως της δημοσιότητας τον Ιούνιο πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες η ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) μετά από προσφυγή του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, της ΑΔΕΔΥ, της ΕΣΥΕΑ και άλλων φορέων, έκρινε κατά πλειοψηφία (45-10) ότι τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλει το πρώτο Μνημόνιο (Ν. 3845/2010) (όπως είναι οι περικοπές αποδοχών, συντάξεων και επιδομάτων), συνάδουν με το Σύνταγμα. Η έκδοση της απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ αναμένεται μετά την 16η Σεπτεμβρίου 2011.

Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι το ΣτΕ είναι διοικητικό και όχι συνταγματικό δικαστήριο. Είναι δηλαδή αρμόδιο να κρίνει το κύρος διοικητικών πράξεων (άρθρο 95 παρ. 1 Συντάγματος) και όχι νόμων, ή διεθνών συμβάσεων, τη συνταγματικότητα των οποίων μπορεί να εξετάζει μόνο παρεμπιπτόντως. Οι σύμβουλοι του ΣτΕ σημείωσαν ότι σε περίπτωση που υπάρξει νέο Μνημόνιο, τότε το ΣτΕ θα κρίνει εκ νέου με τις συνθήκες και συγκυρίες, που θα επικρατούν στο χρονικό εκείνο σημείο.

Ανοιχτή λοιπόν παραμένει η συνταγματική νομιμότητα του πρώτου μνημονίου ενώ εγείρονται και ηθικά ζητήματα από τον τρόπο ψήφισής του. Όπως σημειώνει ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Κώστας Χρυσόγονος: «…εκφεύγει από κάθε δικαστική κρίση το έλλειμμα δημοκρατικής νομιμοποίησης μιας πολιτικής η οποία εφαρμόστηκε αιφνιδιαστικά λίγους μήνες μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2009, ενώ προεκλογικά διακηρυσσόταν το διαμετρικά αντίθετο -λεφτά υπάρχουν-».

Εν αναμονή λοιπόν της απόφασης της κυβέρνησης η οποία δεν έχει «ανοίξει ακόμη τα χαρτιά της» για το αν θα φέρει το νέο μνημόνιο για ψήφιση με αυξημένη πλειοψηφία.

Το μέλλον μας και η συναίνεση

Μετά την 5η δόση, σύντομα θα αντιμετωπίσουμε ένα νέο σταυροδρόμι. Και οι επιλογές μας θα έχουν επίπτωση όχι μόνο στο μέλλον της χώρας μας, αλλά στο μέλλον ολόκληρης της Ευρώπης.

Χαρακτηριστικό είναι το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης, Mark Mazower σε άρθρο του στην εφημερίδα New York Times στις 29 Ιουνίου. Αναφερόμενος στη σημασία και τις πιθανές επιπτώσεις της ψήφισης του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, ο κ. Mazower επισημαίνει ότι η Ελλάδα πρωταγωνιστεί στις Ευρωπαϊκές εξελίξεις εδώ και 200 χρόνια. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποτίθεται ότι θα συμμάζευε τη διασπασμένη Ευρώπη για να εδραιώσει το δημοκρατικό της δυναμικό και να τη μετατρέψει σε μια δύναμη ανταγωνστική στην παγκόσμια σκηνή. Αρμόζει στην Ελλάδα, μια από τις παλαιότερες και πλέον δημοκρατικές χώρες της Ευρώπης να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την επίτευξη αυτών των στόχων.   Είμαστε όλοι μικρές δυνάμεις τώρα, και η Ελλάδα πρωταγωνιστεί και πάλι στον αγώνα για το μέλλον.»

Αρχίζει να αναγνωρίζεται διεθνώς ότι, εν μέσω ύφεσης και κοινωνικού αναβρασμού, ακολουθούμε μια αδιέξοδη πολιτική που δεν έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας και απλά θα χειροτερέψει την κατάσταση. Αναμφίβολα απαιτείται μια νέα λύση. Και η λύση αυτή θα επηρεάσει ολόκληρο το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Εν μέσω «εθνικής κατάθλιψης», όσο άσχημα κι αν είναι τα πράγματα, πρέπει να θυμόμαστε ότι πάντα υπάρχουν λύσεις. Σύντομα η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου θα προτείνει μια λύση. Το ζητούμενο είναι ποιός θα αποφασίσει αν είναι αποδεκτή για την Ελλάδα αυτή η λύση. Την μόνη έντιμη πολιτική απάντηση μπορεί και πρέπει να δώσει ο Ελληνικός λαός.

Αυτός είναι ο μόνος αρμόδιος να αποφασίσει για την όποια συναίνεση στη νέα λύση. Γιατί ο Ελληνικός λαός είναι αυτός που κάνει και θα συνεχίσει να κάνει τις θυσίες. Και μαζί με τη λύση, θα πρέπει να επιλέξει αξιόπιστους και ικανούς ανθρώπους για να την υλοποιήσουν.

*Η Άννα Ασημακοπούλου είναι οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Bryn Mawr της Πολιτείας Πενσυλβάνια των Η.Π.Α. και νομικός του Πανεπιστημίου Cornell της Πολιτείας της Νέας Υόρκης των Η.Π.Α. Εργάστηκε ως δικηγόρος με ειδικότητα στο τραπεζικό δίκαιο στη Νέα Υόρκη και στο Σύδνεϊ της Αυστραλίας. Σήμερα διευθύνει το κοινωφελές Ίδρυμα ΕΓΝΑΤΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ. Είναι δημοτική σύμβουλος της μείζονος αντιπολίτευσης του Δήμου Ιωαννιτών.